ولایت فقیه، یکی از مسائلی است که امام صادق علیه السلام آن را بعد از ولایت ائمه علیهم السلام از مهم ترین مسائل اجتماعی، سیاسی اسلام می شمارد، و در بیانات متعددی فقهای جامع الشرائط را به عنوان حاکم بر امور مسلمین، منصوب از جانب خود دانسته، رد آن ها را رد بر خود، و ولایت آن ها را ادامه ی ولایت خود معرفی می کند.

عمر بن حنظله، در روایتی که مورد قبول فقهاست می گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم، دو نفر از خودی ها (یعنی شیعه) به خاطر «وام یا میراث » نزاع دارند، نزد سلطان و قاضی های وقت (سلاطین جور) برای محاکمه می روند، آیا این عمل، جایز است؟

امام صادق علیه السلام فرمود:

«کسی که در موضوعی، حق یا باطل، نزد آن ها برای محاکمه برود مانند کسی است که نزد طاغوت برای محاکمه رفته است، و آنچه دستگاه طاغوتی حکم کند، اگر چه حق مسلم باشد، چنان است که مال حرامی را می گیرد، زیرا آن را به حکم طاغوت گرفته است.

خداوند در قرآن فرمان می دهد که به طاغوت کافر باشند (و زیر بار فرمان طاغوت نروند) آن جا که می فرماید:

«یریدون ان یتحاکموا الی الطاغوت و قد امروا ان یکفروا به » . (13)

می خواهند محاکمه ی خود را نزد طاغوت ببرند، با این که خداوند آن ها را مامور کرده که به طاغوت کافر گردند» .

عرض کردم:

«پس این دو نفر در نزاع خود، به چه کسی مراجعه کنند؟»

آن حضرت فرمود:

«ینظران الی من کان منکم ممن قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا، و عرف احکامنا فانی قد جعلته علیکم حاکما، فاذا حکم بحکمنا فلم یقبله منه فانما استخف بحکم الله و علینا رد - و الراد علینا الراد علی الله و هو علی حد الشرک بالله » . (14)

نظر کنند به شخصی از خود شما که حدیث ما را روایت می کند و در حلال و حرام ما نظر می افکند، و احکام ما را می شناسد، همانا من او را حاکم شما قرار دادم، اگر طبق دستور ما، حکم نمود، و یکی از آن دو نفر از او نپذیرفت، حکم خدا را سبک شمرده و بر ما رد کرده است، و آن که بر ما رد کند، خدا را رد کرده است، و او بر مرز شرک به خداست.

بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران ولایت فقیه، یکی از مسائلی است که امام صادق علیه السلام آن را بعد از ولایت ائمه علیهم السلام از مهم ترین مسائل اجتماعی، سیاسی اسلام می شمارد امام خمینی قدس سره در تبیین این روایت چنین می فرماید: «این فرمان که امام علیه السلام صادر فرموده کلی و عمومی است. همان طور که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در دوران حکومت ظاهری خود حاکم، والی و قاضی تعیین می کرد و عموم مسلمانان وظیفه داشتند که از آن ها اطاعت کنند، حضرت امام صادق علیه السلام هم چون «ولی امر» مطلق می باشد و بر همه ی علما، فقها و مردم دنیا حکومت دارد، می تواند برای زمان حیات و مماتش حاکم و قاضی تعیین فرماید. همین کار را هم کرده و این منصب را برای فقها قرار داده است. تعیین به «حاکما» فرموده، تا خیال نشود که فقط امور قضایی مطرح است و به سایر امور حکومتی ارتباط ندارد» . (15)