منْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِىَ الى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ (101 آل عمران)

 آنها كه به او چنگ زدند و با او آمدند، به صراط رسيده ‏اند.

استاد صفایی در توضیح این آیه و این قانون چنین می نویسند:

“اينها با لفظ ماضى مجهول از رسيدنشان حكايت شده، در حاليكه از ايمان و عشق با وعده سخن رفته است، كه: “إِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذينَ آمَنُوا إِلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ” (54 حج)

ايمان پس از فكر و عقل، در انسان شكل مى ‏گيرد و اعتصام پس از بلاء و عجز.
و اينها وسيله ‏هايى هستند كه ما را مى‏ رسانند و مركب‏ هايى هستند كه در صراط پيش مى‏ برند.

با ارزيابى و شناخت معبودها، به مقايسۀ آنها و سپس انتخاب و گرايش مى ‏رسيم.

با شروع حركت، شروع جهاد و درگيرى است و نوبت بلاء است كه ضعف ‏ها را نشان بدهد و بندها را باز كند و دلبستگى ‏ها را كنار بزند. و آنقدر اين بلاء ادامه مى‏ يابد كه به عجز مى‏ رسى و به او چنگ مى‏ زنى.

 آنها كه با پاى عشق و ايمان حركت كرده ‏اند، آنها را مى‏ رساند؛
“لَهادِ الذَّينَ آمَنُوا الى‏ صِراط مُسْتَقيم”

 ولى آنها كه به او چنگ مى ‏زنند، رسيده ‏اند؛
“مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِىَ الى‏ صِراط مستقيم”

هنگامى كه تو تمام مى‏ شوى و نيست مى‏ شوى و به عجز مى ‏رسى، تازه شروع قدرت است و اوج نيرومندى و آغاز هستى كه فنا شرط بقاست.
وقتى ديوار وجود تو در هم مى ‏ريزد، آن وقت با توانى ديگر راه مى ‏افتى، كه:

 تمام فشارها به همين خاطر بود كه اين ديوارها بشكند و تو به اين وسعت راه يابى!

و اين جاست كه در نااميدى اميد است و آنجا كه نااميدترى، اميدوارتر خواهى شد.

كسى كه جز او نمى‏ شناسد و جز او دستگيرى نمى‏ بيند، اين وجود به توحيد رسيده، رها نمى ‏شود.
او را پروريده‏ اند كه نگهدار باشند، چگونه پس از پرورش رهايش مى‏ كنند و كنارش مى ‏گذارند!

او را با شور و طلب همراه كرده‏ اند، اين آتش را در او برافروخته ‏اند و سپس او را با عجز و يأس همراه كرده ‏اند و خودش را نيست كرده ‏اند، ولى همراه شور و طلب و عجز و يأس از خويش، يقين به همراهى و امداد او را در درونش ريخته ‏اند.

و همين است كه به دعا رو مى ‏آورد و مى ‏خواند.

 و اين اوست كه اين دعا را مى‏ خواهد و براى اين خواستن حساب باز مى ‏كند؛
“قل ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبّى‏ لَوْ لا دُعاؤُكُمْ” (77 فرقان)
بگو پروردگار من براى شما ارزشى نمى‏ شناخت، اگر اين دعاى شما نبود.

با دعا و خواندن تو، برايت حساب باز مى ‏كنند و راهت مى ‏دهند.

 صراط، تفسیر سوره حمد، صص 138-139

استاد صفایی